Er wordt veel geroepen over meditatie. Het moet het wondermiddel zijn tegen alle kwalen die er bestaan en talloze voordelen bieden.
Leuk die magische verhalen die je hoort, maar wat klopt er van die verhalen? Op die vraag wilde ik voor eens en altijd een antwoord geven. Wat zegt de wetenschap over meditatie?
Ik ben op onderzoek uitgegaan naar alle bewezen voordelen van meditatie. En wat blijkt? Het groot aantal voordelen dat meditatie brengt lijkt inderdaad bijna magie.
In totaal heb ik 24 voordelen gevonden, onderbouwd door 79 onderzoeken (waarbij een groot deel van deze onderzoeken meta-analyses zijn van tientallen andere onderzoeken).
Als je deze berg aan voordelen ziet, dan kan het niet anders dan dat je van meditatie een dagelijkse gewoonte moet maken.
Hoe de voordelen van meditatie zijn gevonden
Voordat we in de voordelen duiken wil ik nog een korte toelichting geven over de manier waarop ik de voordelen heb uiteengezet.
Belangrijk om te weten is dat de positieve effecten van meditatie indirect kunnen ontstaan. Denk bijvoorbeeld aan het verminderen van stress. Het is algemeen bekend dat meditatie stress vermindert. De vermindering van stress op zijn beurt zorgt weer voor vermindering van andere negatieve effecten die we ervaren. Op die manier heeft meditatie vele indirecte voordelen.
In dit artikel benoem ik alleen de voordelen die een direct aangetoond verband hebben (volgens onderzoek) met meditatie. Extra (logische) aannames als gevolg van deze voordelen laat ik achterwege.
De meeste voordelen van meditatie hebben invloed op vele onderdelen in je leven. Om het overzicht te behouden heb ik ze onderverdeeld in vier hoofdcategorieën.
- Mentale (gezondheids)voordelen
- Prestatievoordelen
- Fysieke voordelen
- Relatie voordelen
In alle voordelen benoem ik niet de voordelen die het biedt op specifieke ziektes. Ik ga alleen in op onderdelen die voor iedereen interessant zijn.
1. Mentale (gezondheids)voordelen
Stress: meditatie vermindert je stress
We beginnen met misschien wel het belangrijkste voordeel van meditatie: het vermindert stress. In onze maatschappij komt stress meer voor dan ooit en is het de oorzaak van vele ziektes die we kennen.
Volgens studies — waaraan duizenden mensen hebben deelgenomen — bestaat er een direct verband tussen meditatie en vermindering van stress. (bron, bron)
Als meditatie wordt uitgevoerd vlak voor een stressvolle gebeurtenis, dan heeft dit zelfs direct een effect (bron). Je hoeft dus niet jaren te mediteren voordat je iets merkt van de vermindering van stress.
Het blijkt ook dat meditatie zorgt voor een vermindering van het aanmaken van ontstekingen die veroorzaakt worden door stress (bron).
Stress op zichzelf zorgt weer voor vele andere aandoeningen. Denk aan mensen met een ernstige ziekte, PTSD of die moeten omgaan met de dood die nadert. Daarbij blijkt meditatie hulp te bieden tegen de stress die daarbij komt kijken (bron, bron, bron, bron, bron).
Humeur: meditatie verbetert je humeur en psychologisch welzijn
“Meditatie maakt je leven mooier!”, is iets wat vaak wordt geroepen. Dit blijkt nog waar te zijn ook. Meditatie heeft een direct positieve invloed op je humeur (bron).
Dit effect blijkt niet alleen bij mensen zelf meetbaar te zijn, maar ook als buitenstanders mensen moeten beoordelen op hoe gelukkig ze lijken (bron).
Angst: meditatie vermindert je angst
Er zijn onderzoeken te vinden die specifiek hebben gekeken naar de invloed van meditatie op angst. Daaruit blijkt dat meditatie zorgt voor vermindering van angst (bron). Dit effect is na jaren nog terug te vinden als mensen blijven mediteren (bron).
Meditatie helpt niet alleen tegen ‘normale’ angst, maar zelfs angststoornissen worden bang van meditatie (bron, bron).
Het lijkt er zelfs op de meditatie net zo effectief kan zijn als medicatie tegen angst (bron).
En voor de mensen die angst ontwikkelen door hoge druk op de werkvloer, biedt meditatie ook een goede uitkomst (bron).
Depressie: meditatie helpt tegen depressie
Maar wat als je in een depressie zit? Werkt meditatie ook bij zoiets heftigs? Blijkbaar wel. Het is inmiddels duidelijk dat meditatie depressie vermindert (bron, bron, bron).
Uit onderzoek blijkt verder dat de effecten die meditatie op depressie heeft vergelijkbaar zijn met medicatie (bron). Een kanttekening die hierbij gemaakt moet worden is dat de onderzoekers aangeven dat meer onderzoek nodig is. Het is in ieder geval een hele interessante uitkomst.
Dit werkt niet alleen tijdelijk, maar is na jaren nog meetbaar als meditatie wordt doorgezet (bron).
Meditatie werkt niet alleen direct tegen een depressie. Het voorkomt ook dat stoffen vrijkomen in de hersenen die je stemming negatief beïnvloeden en daarmee bijdragen aan depressie (bron).
Zelfvertrouwen: meditatie geeft je meer zelfvertrouwen
Meditatie heeft een direct invloed op je zelfvertrouwen. Zo komt in een studie naar voren dat meditatie beter werkt dan therapie om het zelfvertrouwen te vergroten (bron).
Verslaving: meditatie helpt tegen verslavingen
Meditatie is ook ingezet om te zien of het voordelen kan bieden bij verslavingen. Hier is onderzoek naar gedaan en meditatie blijkt zeker te werken (bron).
2 Prestatievoordelen
Focus: meditatie zorgt voor betere focus en concentratie
Vraag aan de meest succesvolle mensen wat de belangrijkste factor is voor hun succes en grote kans dat je als antwoord krijgt: focus. Laat mediatie nou de oefening zijn die compleet draait om focus.
Met meditatie breng je telkens je aandacht terug naar één punt. Door deze oefening wordt je steeds beter in het bewaren van je concentratie (bron, bron). Mensen blijken ook meer details te onthouden van de taak waarop ze zich concentreren door meditatie (bron). Niet alleen focus houden blijkt beter te gaan, maar meditatie helpt je ook weerbaarder te maken tegen afleidingen (bron). Daarbij helpt het ook tegen multitasken, wat algemeen bekend is als een onproductieve gewoonte (bron).
Door meditatie veranderen je hersenen letterlijk (bron).
Het effect van meditatie op je concentratie is na vier dagen al meetbaar (bron).
Creativiteit: meditatie maakt je creatiever
Meditatie zorgt ervoor dat je beter wordt in creatieve oplossingen bedenken (bron).
Uit een onderzoek van Nederlandse bodem blijkt dat de vorm van meditatie invloed heeft op creativiteit. Zo blijkt dat een ‘open’ meditatie vooral zorgt voor nieuwe ideeën, waarbij gefocuste meditatie dit effect niet heeft (bron).
Geheugen: meditatie zorgt voor een beter geheugen
Hoe ouder we worden, hoe slechter ons geheugen wordt. Hoe mooi zou het zijn als je dit tegen kon gaan of zelfs verbeteren? Goed nieuws, hier zijn veel onderzoeken naar gedaan. Allemaal wijzen ze hetzelfde uit: meditatie verbetert je geheugen als je ouder wordt (bron, bron, bron, bron).
Meditatie blijkt er ook voor te zorgen dat je sneller iets kan herinneren (bron). Handig voor een tentamen.
Zelfbewustzijn: meditatie maakt je bewuster
Een van de belangrijkste factoren voor een goed leven is zelfbewustzijn. Zonder bewustzijn ervaar je niet wat er nu gebeurt. Pas je bewust wordt van wat er gebeurt kan je er iets mee.
Ons leven is een grote aaneenschakeling van onze gewoontes. Dit geldt ook voor onze gedachten. Het zijn vaak herhalingen van dezelfde gedachten, zonder dat we hier bewust van zijn. Meditatie zorgt ervoor dat je hier bewust van wordt en deze gedachten vervolgens bewust kan veranderen (bron, bron, bron).
Door meditatie blijk je sneller bewust te zijn van het onbewuste deel van je brein (bron). Dit zorgt ervoor dat je beter in staat bent in te grijpen voordat je onbewust een actie uitvoert.
Zelfbeheersing: meditatie geeft je meer zelfbeheersing en wilskracht
Ken je die innerlijke strijd? Je wilt gezond eten en dit keer de taart laten staan, maar iets in je overtuigt je om tóch een klein puntje te eten. Of misschien toch nog een tweede puntje. Meditatie helpt je hierbij. Onderzoek wijst uit dat meditatie zorgt voor een betere zelfbeheersing (bron, bron).
Keuzes maken: meditatie laat je slimmere keuze maken
Een belangrijk onderdeel van het leven is keuzes maken. In onze maatschappij hebben we meer keuzes dan een mens ooit had. De juiste keuzes maken is daarom een van de belangrijkste factoren voor een goed leven.
Meditatie blijkt bij te dragen aan het maken van slimmere keuzes (bron). Onderzoekers denken dat dit komt doordat meditatie zorgt voor een verhoogde bewustzijn van het nu en helderheid van de gedachten.
3 Lichamelijke en fysieke voordelen door meditatie
Slaap: mediatie zorgt voor betere slaap
Slaap is een eerste levensbehoefte. Helaas is het voor veel mensen lastig om goed en voldoende te slapen.
Meditatie helpt je hierbij. Het blijkt dat meditatie ervoor zorgt dat je sneller in slaap valt en langer doorslaapt (bron).
Uit andere onderzoeken komt naar voren dat mensen die mediteren minder slaap nodig lijken te hebben (bron). Dit zou betekenen dat meditatie zich in tijd al terugverdient.
Pijn: meditatie vermindert pijn
Pijn is niet fijn. Helaas ontkomen we niet aan pijn in ons leven. Wat nou als er iets is dat zorgt dat je minder pijn ervaart én er beter mee kan omgaan? Je raadt het al: meditatie helpt je daarbij.
In onderzoek komt naar voren dat meditatie je gevoeligheid voor pijn vermindert en je beter helpt omgaan met pijn die je ervaart (bron, bron).
In een grote studie hebben ze ook gekeken naar chronische pijn. Hier blijken mensen die mediteren ook minder last van te hebben (bron, bron).
Het meest opmerkelijke is misschien wel dat volgens een onderzoek meditatie beter kan werken dan morfine (bron).
Immuunsysteem: meditatie verbetert je immuunsysteem
Inmiddels zijn we ons allemaal bewust van het feit hoe belangrijk ons immuunsysteem is om ziektes te voorkomen. Wat nog weinig mensen weten is dat er ook is aangetoond dat meditatie een directe een positieve impact heeft op je immuunsysteem (bron, bron).
Emotioneel eten: meditatie helpt tegen emotioneel eten
We hebben goede voornemens over onze levensstijl. Tot het moment dat we emotioneel zijn en opeens met een zak chips op de bank zitten.
Uit onderzoek blijkt dat meditatie helpt tegen emotioneel eten (bron).
Hart- en vaatziekten: meditatie vermindert de kans op hart- en vaatziekten
Hart- en vaatziekten zorgt voor een kwart van de sterfgevallen (bron). Daarmee behoort het tot een van de belangrijkste ziektes die je wilt voorkomen.
Meditatie blijkt zeer effectief in het voorkomen van hart- en vaatziekten, zo blijkt uit meerdere onderzoeken (bron, bron ).
Bloeddruk: meditatie verlaagt je bloeddruk
Ik hoef je niet te vertellen dat een te hoge bloeddruk niet goed is. In Nederland zijn er dan ook veel mensen die medicijnen nemen tegen een te hoge bloeddruk. Hoe mooi zou het zijn als je iets kan doen tegen die hoge bloeddruk, zonder direct een pil te nemen?
Meditatie heeft direct invloed op je bloeddruk blijkt uit onderzoek (bron, bron).
De reden dat meditatie je bloeddruk verlaagt, is dat het ervoor zorgt dat de zenuwsignalen die het hart coördineren tot rust brengt. Het vermindert de ‘fight-or-flight’-response (bron).
Grijze stof: meditatie verhoogt het grijze stof in de hersenen
De mentale voordelen die worden gemeten door meditatie zijn ook fysiek meetbaar. Zo blijkt dat mediatie ervoor zorgt dat grijze stof toeneemt in de hersenen (bron, bron). Deze stof is noodzakelijk voor het verwerken van informatie.
Chronische Ontstekingen: Meditatie helpt tegen chronische ontstekingen
Een chronische ontsteking is een ontsteking die steeds weer terugkomt. Het is een reactie van je lichaam op schade aan weefsel. Door deze reactie kan je lichaam de schade herstellen (bron).
Als deze ontsteking niet overgaat, dan wordt gesproken van een chronische ontsteking. Dit gaat gepaard met ziektes en problemen. Het blijkt volgens onderzoek dat meditatie kan helpen tegen chronische ontstekingen en de ziektes die daarbij horen (bron, bron, bron).
Veroudering: meditatie kan helpen tegen veroudering (en kan je langer laten leven)
Wie wil er niet (gezond) oud worden? Helaas kunnen we niet voorkomen dat we ouder worden. Onze cellen blijven zich delen en bij elke deling wordt de cel ouder.
Uit onderzoek blijkt dat meditatie invloed heeft op het verouderen van onze cellen (bron, bron, bron).
Meer onderzoek is nodig om hier met zekerheid wat over te kunnen zeggen. Maar de uitslagen die nu zijn gevonden maken het in ieder geval een noemenswaardig voordeel.
4 Relatie voordelen door meditatie
Compassie (+ Relaties?): meditatie zorgt voor meer compassie
Er bestaat ook een vorm van meditatie die ‘metta’ wordt genoemd. Hierbij worden tijdens de meditatie bewust positieve gedachten gemaakt naar anderen en naar jezelf.
Uit een analyse van 22 studies blijkt dat deze vorm van meditatie zorgt voor meer compassie naar anderen (bron).
Hoe meer je van deze vorm (metta) doet, hoe meer effect het heeft (bron, bron).
Emotionele Intelligentie: meditatie verhoogt je EQ
De factor die bepaalt hoe goed je met anderen kan omgaan wordt ook wel ‘emotionele intelligentie’ genoemd. Uit onderzoeken blijkt dat meditatie je emotionele intelligentie daadwerkelijk verhoogt (bron, bron).
Eenzaamheid: meditatie helpt tegen eenzaamheid
In meerdere studies komt naar voren dat meditatie helpt bij het gevoel van sociale connectie. Dit zorgt ervoor dat het gevoel van eenzaamheid afneemt én het wordt daardoor makkelijker om connectie te maken. (bron, bron).
In een specifieke studie onder bejaarden komt naar voren dat mindfulness meditatie kwam naar voren dat de bejaarden zich minder eenzaam voelden door de oefeningen (bron).
Conclusie: meditatie biedt talloze voordelen
Vroeger was ik ontzettend sceptisch over meditatie. Ik zag het vooral als een zweverige bezigheid.
Doordat ik steeds meer invloedrijke mensen hoorde over mediteren gaf ik het jaren geleden ook een poging. Ik ontdekte al snel dat het mij vele voordelen bracht. Inmiddels zijn deze voordelen breed onderbouwd door onderzoeken.
De voordelen die meditatie biedt zijn zo uiteenlopend dat we het wat mij betreft moeten beschouwen als lichamelijke beweging. Het zou een standaard onderdeel moeten zijn in ons leven voor een gezond leven.
Deze voordelen geven in ieder geval genoeg redenen om van meditatie een dagelijkse gewoonte te maken. Dit is helaas ook direct de lastigste stap. Om je hierbij te helpen kan je jezelf aanmelden voor de groei tools van leventje. Hierin komt een gratis cursus die je helpt om van mediteren een dagelijkse gewoonte te maken.
