Misschien heb je het spel “Wie ben ik?” weleens met familie of vrienden gespeeld. Iedereen krijgt een papiertje op z’n hoofd geplakt waarop de naam staat geschreven van een bekend persoon (of een zelfverzonnen magisch wezen). Vervolgens wordt om de beurt een vraag gesteld om erachter te komen wie je bent.
Hoe win je het spel? Simpel: door de juiste vragen te stellen. Iedereen om je heen weet het antwoord (ze zien het op je voorhoofd), alleen jij niet. De rest mag alleen “ja of nee” zeggen, waardoor je niets hebt aan de uitleg van anderen.
Wat ik het grappige vind aan dit spel, is dat het een mooi voorbeeld is voor ons leven. We zijn allemaal op zoek naar ‘wie we zijn’, terwijl het gewoon op ons voorhoofd staat. Om ons heen lijkt iedereen het voor ons te weten, maar voor onszelf is het een raadsel.
In het ‘echte’ leven is het niet anders. We hebben meer kennis tot onze beschikking dan ooit. Elke kennis die je zoekt, is slechts één zoekopdracht van je verwijderd. Om die kennis te vinden moet je alleen wel de juiste zoekopdracht maken (lees: de juiste vragen stellen).
Het probleem is alleen: voor veel mensen is het lastig de juiste vragen te stellen. Of überhaupt om vragen te stellen.
Waarom mensen geen vragen stellen
Het is niet gek dat we moeite hebben met vragen stellen. Ons hele leven hebben we alleen geleerd goede antwoorden te geven. Ons hele schoolsysteem is erop gebouwd. Hoe beter het antwoord, hoe beter je cijfer.
Wat als we aan Albert Einstein, het schoolvoorbeeld van iemand met alle kennis, vragen hoe je de juiste oplossing vindt? Dan zou hij ons vertellen, dat het leven draait om vragen stellen. Zo kwam ik een uitspraak van de beste man tegen:
“Als ik een uur had om een probleem op te lossen om zo mijn leven te redden, dan zou ik de eerste 55 minuten gebruiken om de juiste vragen te bepalen.”
Let erop dat hij het niet heeft over 55 minuten informatie opzoeken. Ook zegt hij niet dat hij 55 minuten vragen zou stellen. Hij zou 55 minuten besteden aan het bepalen van vragen. Dat geeft aan hoe belangrijk de kwaliteit van vragen voor Einstein was.
Waarom zijn vragen zo belangrijk? Simpel: een antwoord wordt pas gevonden door een vraag. Hoe beter de vraag, hoe beter het antwoord en de oplossing.
De oplossing ontstaat door de juiste vragen te stellen. Hiermee verander je jouw leven. Dat is precies waar je een goede coach aan herkent.
Maar wat zijn dan de vragen die je (jezelf) moet stellen? Ik heb het makkelijk voor je gemaakt. Ik neem met jou de beste vragen door die ik de afgelopen jaren ben tegengekomen om je leven te verbeteren.
1. Wat zou ik doen met mijn leven als geld geen rol meer speelde?
Ja, geld maakt (tot een bepaald bedrag) gelukkig. Het is alleen slechts één onderdeel en als het te belangrijk wordt — of het nou bewust of onbewust is — kan het ons leven (letterlijk) verzieken.
Waarom jezelf kapot werken voor iets wat compleet onbelangrijk voor je is? We leggen onszelf op dat we elke euro echt nodig hebben. Maar is dat zo? En wie zegt dat je die euro’s niet met iets anders kan verdienen?
Door jezelf open te stellen voor de vraag “Wat zou ik doen als geld geen rol speelde?” kom je tot compleet nieuwe inzichten.
Om deze vraag goed op mij te laten inwerken kijk ik altijd de video van de filosoof Alan Watts. Hij zet het als geen ander uiteen:
2. Wat zou ik doen als ik niet bang ben?
We zijn bange wezens. Elk mens kent angsten. Het is een illusie die we onszelf opleggen dat we pas in actie kunnen komen als de angst weg is.
Wat een held uniek maakt, is niet dat een held geen angst kent. Het is dat een held actie onderneemt, ondanks de angst.
Het is belangrijk om voor jezelf te ontdekken waarin je jezelf laat tegenhouden houden door angst. Wat als je geen angst kende? Wat zou je dan doen?
Als je helder hebt waar angst je tegenhoudt, kan je jezelf forceren om de nodige actie te ondernemen. Ja, dit dwing je af voor jezelf, als de uitkomst maar belangrijk genoeg voor je is.
Bang om op een podium te staan? Als iemand een dierbare iets aan zou doen als je niet op het podium gaat staan, dan ben je de eerste die op het podium staat. Zoals Nietsche tijden terug al zei:
“He who has a why to live for, can bear almost any how”
3. Als ik één ding mag doen, wat is dat dan?
Elke dag komen meer mogelijkheden in ons leven door alle ontwikkelingen. Dit biedt kansen, maar ook gevaren. Wat moet je kiezen?
Ik zie steeds meer mensen constant wisselen in hun leven. Al het nieuwe geeft weer beginnende energie. Dan komt de saaie herhaling en wordt weer naar iets nieuws gezocht.
En als mensen het al voor elkaar krijgen om lange tijd iets te doen, dan moet het wel naast 100 andere dingen.
Ik herken deze drang naar iets nieuws en afwisseling goed bij mezelf. Dit ongeduld heeft zijn plek, maar ik heb moeten leren om geduldig te worden. Een belangrijke tool hierin is mijzelf constant de vraag stellen: “Als ik één ding mag doen, wat is dat dan?”
Deze vraag is toe te passen op grote projecten in je leven tot wat je vandaag doet. Elke dag vraag ik mijzelf wat de prioriteit is van mijn dag. Dit helpt mij met het allerbelangrijkste voor ogen te houden.
4. Wat wil ik doen met de rest van mijn leven?
Lees deze vraag eens goed. Dit is anders dan die normaal wordt gesteld. Je hoort dan zoiets als:
- Wat zijn de dromen in je leven?
- Waar hoop je over 5 jaar te staan
- Wat zijn je doelen het komende jaar?
Het probleem met deze vragen is dat ze vragen naar een uitkomst. Ze laten je nadenken over het resultaat, niet over de weg naar dat resultaat.
Het leven is een aaneenschakeling van momenten die in het nu plaatsvinden. Het bereiken van iets bestaat natuurlijk, maar die moment zijn kort (en vinden in het nu plaats).
Diploma behaald? Binnen een dag ben je al bezig met je vervolgstudie of baan. Salaris verhoging gehad? Je rijdt naar huis en denkt al na over je bonus. Een sportwedstrijd gewonnen? Je bent al bezig met de promotie naar een nieuwe divisie.
Als je alleen leeft voor uitkomsten en doelen, dan is je leven zo voorbij.
Een betere vraag die je jezelf daarom stelt is: “wat wil ik DOEN met de rest van mijn leven?” Welke acties wil je uitvoeren, met alle pijn die daarbij komt kijken? Door eerlijk te zijn over deze vraag, verander je jouw complete leven.
5. Waar ben ik dankbaar voor?
De beste manier om meer geluk te ervaren is door precies te willen hebben wat je nu hebt. En de beste tool die ik daarvoor ken, is het beoefenen van dankbaarheid.
Ik beantwoord dagelijks in mijn journaal de vraag waar ik dankbaar voor ben. Op die manier dwing ik mijzelf na te denken over de goede dingen in mijn leven die ik nu heb.
6. Wat is rijkdom voor mij?
Waarom jezelf kapot werken als je niet weet waar je het voor doet? Vraag jezelf daarom af wat rijkdom voor jou is.
Bij rijkdom gaat het niet alleen om (het werken voor) geld. Het gaat hierbij ook om rijkdom in de impact die je maakt, je relaties en gezondheid. Wat is een rijk leven voor je?
Dit is geen vraag die je in één keer beantwoordt. Het is een vraag waar je steeds op terug komt. Door steeds meer bij het antwoord te komen weet je steeds beter hoe je jouw leven wilt indelen.
7. Wat is het ergste dat kan gebeuren? (en kan ik dat accepteren of herstellen?)
In ons hoofd maken we dingen groter dan ze zijn. “Als dat gebeurt, dan is mijn leven voorbij.” We denken bijvoorbeeld dat onze baan verliezen het einde is. Is dat werkelijk zo? We durven er in ieder geval niet over na te denken.
In het Stoïcisme, een filosofische stroming die veel succesvolle mensen heeft voortgebracht, denken ze bewust na over het ergste wat hen kan overkomen.
Het idee hierbij is dat je realistisch nadenkt over wat kan gebeuren. Je haalt zo de angst en de paniek weg en krijgt de rust terug. Want zelfs als het slechtste scenario uitkomt, dan nog zijn er mogelijkheden. Zijn er geen mogelijkheden? Dan leer je voor jezelf accepteren dat het kan gebeuren.
Tim Ferris heeft een inspirerende Ted Talk gegeven over dit principe:
8. Doe ik wat belangrijk is of wat belangrijk lijkt?
Heb je weleens het gevoel dat je weinig voor elkaar krijgt, ondanks dat je druk bent? Als ik dit aan mensen vraag, dan krijg ik standaard een bevestigend antwoord.
Het gevoel van drukte is terecht. Als je ziet wat mensen allemaal doen op een dag dan kom je op een hele waslijst.
Het probleem is alleen dat veel doen niet betekent dat alles belangrijk is wat we doen. Het gaat erom dat je in het leven zoveel mogelijk belangrijke dingen doet, niet zoveel mogelijk dingen.
Door jezelf constant af te vragen of je wel doet wat belangrijk is, word je direct productiever én ervaar je meer rust. Meer hierover lees je in mijn artikel over de Eisenhower Matrix.
9. Waarom?
Kinderen stellen deze vraag constant: “Waarom dan?” Ouders vinden het lastig daarmee om te gaan: “Hou eens op met vragen waarom en doe gewoon wat ik zeg.”
We zijn het afgeleerd te vragen “waarom” iets is. Waarom? Omdat het ongemakkelijke antwoorden bloot legt. Kinderen voelen haarfijn aan dat er een reden achter iets zit. Ze willen de reden weten en vragen waarom. Ze zijn nieuwsgierig en willen de wereld ontdekken.
Ga er niet vanuit dat je direct het goede antwoord krijgt als je een vraag stelt. In onze comfortabele wereld geven we comfortabele antwoorden, terwijl er veel meer achterzit.
Wees weer een kind. Stel de vraag “waarom” iets is. Doe dit vaak genoeg en je komt bij elke kern.
En nu?
Als je een ding meeneemt uit deze vragen laat het dan dit zijn: blijf de juiste vragen stellen aan jezelf en anderen. Wil je er echt mee aan de slag? Maak deze vragen dan onderdeel van je leven. Herhaal ze. Het gaat niet om het enkele antwoord, het gaat erom dat je blijft vragen, zo blijft bijsturen en je leven compleet verandert.
Een bedrijf wat de kracht laat zien van vragen stellen is Vertellis. Een bedrijf wat begon als een kaartspel en nu wereldwijd verkocht wordt. Het is een spel waarmee je ervaart hoe vragen ervoor kunnen zorgen dat je echt connectie maakt met anderen. Voor de Leventje Podcast ging ik in gesprek met Bart Kloosterhuis, de mede-oprichter van Vertellis.
